 |
| Symbol hinduizmu |
Wiek religii
W znanej nam formie hinduizm sięga około X wieku przed Chrystusem, kiedy to jeden z filozofów o imieniu Siankara postanowił ujednolicić dotychczasowe luźne formy religijności. Stworzył doktrynę o dwóch prawdach: absolutnej i niższej (niewiedzy). Pierwsza z nich niesie prawdę monoteistyczną, że istnieje jeden tylko wielki duch - Brahman. Przez setki lat roznosiły się one po subkontynencie Indyjskim, ale również na Półwysep Indochiński oraz okoliczne wyspy. Można powiedzieć, że w ten sposób zawładnął większą częścią Azji niosąc ład nie tylko w miejscowych systemach religijnych, ale również społecznych.
Społeczeństwo
W aspekcie społecznym poruszę jedynie pewne zagadnienia dotyczące Indii, gdyż całość jest tak skomplikowana, że spokojnie można napisać z niej doktorat i habilitację z religiologii.
Najbardziej z tą religią jest chyba kojarzony system kastowy, który przeplata się z systemem warnowym. Teorie jego powstania są różne, jednak najbardziej przekonującą zdaje się być teoria napływu obcych ludów z Azji Zachodniej. Potwierdzać to mają nie tylko zapiski historyczne, ale również badania DNA - m.in. mitochondrialne kobiet. Jak łatwo się domyślić - najeźdźcy utworzyli kasty najwyższe. Z ww. dowodów naukowych wynika, że napływową ludność tworzyli głównie mężczyźni, którzy za matki brali miejscowe kobiety. Potwierdza to też rozmieszczenie ludności - im bardziej na południe tym mniej ludności mającej związek z ludami Indoeuropejskimi. System te przez obecne prawodawstwo państwowe jest zakazany. Mimo tego świadomość religijna tak głęboko zakorzeniona w kulturze i umyśle ludzi nie pozwala z niego zrezygnować. Jest to umotywowane religijnie - każdy człowiek jest tam gdzie sobie zasłużył w poprzednim życiu. Bogaci to wykorzystują, a biedni mają nadzieję na lepsze życie. Znane są przypadki, gdzie reanimacja człowieka była utrudniana bądź w ogóle uniemożliwiana, ponieważ miało to zakłócić ewentualny awans kastowy człowieka.
 |
| Praktyka sati |
Podobnie jak w europie przez wiele wieków tak i w hinduizmie ważne są małżeństwa aranżowane. Ich celem jest przedłużenie rodu oraz zachowanie szacunku dla rodziców. Zakazane jest przekraczanie granic kastowych i warnowych - w takim przypadku uznaje się to jako hańbę i degradację społeczną. Równie ważny jest szacunek dla zwierząt - stereotypowe święte krowy są prawdą. W wielu stanach jest nawet prawny zakaz ich uboju. Pomimo tego, że rozwiązałoby to w znacznym stopniu problem głodu. Sama religia nakazuje wegetarianizm swoim wyznawcom - ubój zwierząt jest uważany za grzech.
Bóstwa
Nad wszystkim czuwa Brahman - najwyższy duch. Jednak dla wielu jest on jednym z wielkich. Sam hinduizm jest w tym względzie podzielony i ma więcej denominacji niż chrześcijaństwo. Do tego dochodzą sekty, które nie są zwalczane przez główne nurty, a jedynie przez państwo co przynosi nikłe skutki. Suma sumarum przez wielu naukowców hinduizm jest określany pseudopoliteistyczną religią ze względu na Brahmana i jego awatary i różnego rodzaju formy, które w naszym języku nazywamy bóstwami, gdyż jest on ubogi. Dlatego też będę się posługiwał nazwą bóstwa mając namyśli wszelkie nazwy mitologii hinduskiej. Do najbardziej popularnych zalicza się:
- Wisznu - tak jest opisany w podaniu o narodzinach Kryszny:
O Ty, którego sztuka różni się od świętych pism, dwojaki w swej naturze, posiadający formę jak i bez formy; dwojaki również w mądrości: egzoterycznej, ezoterycznej, ostateczny w kresie ich obu; najmniejszy z najmniejszych i największy z największych, wszechwiedzący i przenikający duchu sztuk i mowy: niedostrzegalny, nieopisany, niepojęty, czysty, nieskończony i wieczny, bez imienia; który słyszysz bez uszu, który widzisz bez oczu, który poruszasz się bez stóp, który chwytasz bez dłoni, który znasz wszystko i sztukę nieznaną przez nikogo; wspólny ośrodku wszystkich rzeczy, w którym wszystko istnieje! Jak ogień, który choć jeden, przemienia się na wiele sposobów, tak i Ty, o Władco, którego sztuka rządzi wszystkimi zjawiskami. Twa sztuka włada odwiecznym stanem zrodzonym przez mądrość i oko wiedzy. Nie ma nic oprócz Ciebie, Władco. Nieskażona strachem, gniewem, pożądaniem, zmęczeniem czy niechęcią, sztuka Twa zarówno indywidualna jak i powszechna, niezależna i bez początku. Niepodległy konieczności, przyjmujesz formy ani bez żadnej przyczyny, ani z jakiejś przyczyny. Chwała Tobie, przenikającemu cały wszechświat, o tysiącu formach, tysiącu ramionach, wielu obliczach, wielu stopach, którego sztuką natura, rozum, świadomość, a nawet ich duchowe źródło! Patrzaj na ziemię i okaż swą przychylność. Patrzaj na nas wszystkich, bogów gotowych spełnić Twą wolę. Rozkaż tylko – my czekamy.
- Śiwa - symbolizuje unicestwiający i odnawiający aspekt boskości, nosi 1008 imion i przedstawiany jest najczęściej jako Nataradźa – mistrz tańca, ale także jako jogin i asceta, jako dobroczyńca, głowa rodziny oraz jako niszczyciel. Śiwa jest jedną z najbardziej złożonych istot boskich w hinduizmie i mitologii indyjskiej. Jego rozmaite przedstawienia zawierają w sobie bowiem wiele pozornych sprzeczności.
- Dewi - często uważana jest za główne bóstwo na równi z Wisznu i Śiwą. Jest bóstwem dobrotliwym, czasami traktowana jest całkowicie niezależnie, a wówczas górę biorą jej groźniejsze aspekty. Jednym z najstarszych symboli bogini jest trójkąt.
- Ganeśa - humanoidalny słonik, przywódca pośrednich bóstw, mądrości i sprytu, patron uczonych i nauki, opiekun ksiąg, liter, skrybów i szkół. Usuwa wszelkie przeszkody i zapewnia powodzenie w najróżniejszych przedsięwzięciach, dlatego (m.in.) ceremonie religijne zaczyna inwokacja skierowana do niego, a dzieła literackie otwiera zwykle poświęcona mu dedykacja. Jest także uznawany za boga obfitości i dobrobytu – jako taki patronuje kupcom i bankierom. Uosabia witalność i żywotność.
- Kryszna - opisany jest jako Najwyższa Istota i Najwyższy Bóg. Kryszna i związane z nim opowieści pojawiają się w wielu filozoficznych i teologicznych dziełach hinduizmu. Chociaż te opisy różnią się szczegółami, związanymi z daną tradycją, to zasadnicza charakterystyka jest zawsze taka sama. Opisuje ona boskie wcielenie (inkarnację), pasterskie dzieciństwo i młodość, a następnie bohaterskiego wojownika i nauczyciela. Ogromna popularność Kryszny w Indiach spowodowała, że także różne niehinduistyczne religie, pochodzące z Indii, znają to imię.
- Rama - to książę, cnotliwy członek rodziny, wzór postępowania. Jego dzieje opisane są w eposie Ramajana. Narodził się specjalnie po to by zabić demona Rawanę, walczył z demonami przez 14 lat.
Życie po życiu
Najważniejsza dla życia po śmierci jest karma. Zgodnie ze stereotypowym - zachodnim myśleniem jest odpowiedzialna za powodzenie lub nie w życiu doczesnym. Ponadto decyduje o naszym życiu pośmiertnym. Z prawa tego jest wykluczona osoba, która nie praktykuje bądź zaprzestała praktyki religijnej. W wyniku takiego postępowania osoba jest wykluczona z prawa reinkarnacji. Karma jest też pewną formą skarbonki - z każdym czynem zużywamy ją, ale dobre uczynki ją napełniają. Równocześnie nadmiar karmy doczesnej jest zmieniany w tą potrzebną do reinkarnacji. Nauka każdego z odłamów różni się co do zależności i pochodzenia karmy: jedne z nich uważają ją za karę, a inni stwierdzają jej zależność od głównego bóstwa co streszcza się w zdaniu - Bóg nie sprawia, że ktoś cierpi bez powodu ani nie czyni nikogo szczęśliwym bez przyczyny. Bóg jest bardzo sprawiedliwy i daje ci to, na co zasługujesz. To tylko mały, ale szkieletowy wycinek na temat karmy.
Z karmą jest związana samsara. Jest to cykl narodzin, w którym możliwy jest spadek, a zaczyna się od przedmiotów nieożywionych, przez rośliny, zwierzęta, ludzi, inne byty duchowe, a kończąc na złączeniu z Brahmanem. Wbrew stereotypom, ruchom New Age i europejskiemu hinduizmowi samasara przez hinduistów uważana jest za karę. Cykl narodzin i śmierci jest dla nich męczarnią ducha. Różni się to od metempsychozy pojmowanej przez greków jako coś interesującego, szczęśliwego z szansą na lepsze życie. Wiąże się to z tym, że nigdy nie wiemy ile mamy karmy i czy starczy jej nam na lepsze życie. Sam kres reinkarnacji nie jest zatraceniem się, straceniem osobowego ja jak jest to w buddyzmie. Jest to raczej miłosny związek z osobowym bóstwem w obecności nieosobowego Brahmana.
Podsumowanie
Rdzenny hinduizm jest zbyt skomplikowany dla osób, które nie zajmują się nim przynajmniej kilkanaście lat. Jest również prawie nie do wyrażenia w językach z naszego kręgu kulturowego. Posługujemy się głównie poprzez porównania lub znaczne opisy pojedynczych słów. Znajdujemy tutaj również wiele ziaren Bożych - jak określa to nauka Soboru Watykańskiego II. Najważniejsze jest chyba to, że mamy do czynienia z Najwyższym Absolutem. Myślę, że gdyby Hindusi nie spotkali się z europejczykami jeszcze przez około 500 lat doszliby do wniosków podobnych do Arystotelesa o Absolucie. Zainteresowani tym tematem znają wiele ogromnych podobieństw, ale również wiele znaczących różnic. Jeżeli jesteś jednym z nich możesz pozostawić część swojej wiedzy w komentarzu - być może stanie się inspiracją do dialogu dla innych.
Krzysiek
0 komentarzy:
Prześlij komentarz